OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW

Proces oczyszczania ścieków z miasta odbywa się w Gminnej Oczyszczalni Ścieków położonej w Chwałkowie. Poprzez sieć kanalizacji sanitarnej, grawitacyjnej jak również poprzez system przepompowni lokalnych ścieki przepływają do Głównej Przepompowni skąd tłoczone są na oczyszczalnię.

Przepompownie lokalne

Przepompownie lokalne to obiekty służące gromadzeniu i transportowaniu ścieków z obszarów położonych poniżej sieci kanalizacyjnej lub o małym nachyleniu (spadku terenu) powodującym zbyt niski przepływ grawitacyjny ścieków. Na gminną oczyszczalnie ścieków tłoczone są ścieki z terenu miasta Środa Wielkopolska, gdzie znajduje się 15 bezobsługowych przepompowni lokalnych transportujących ścieki do sieci kanalizacyjnej, wyposażonych w system sterowania i monitoringu drogą radiową. Dodatkowo w skład aglomeracji wchodzi część Chwałkowa, Kijewo, Dębicz, Mączniki i Janowo, z których ścieki trafiają na oczyszczalnie.

Główna Przepompownia Ścieków

Główna Przepompownia Ścieków Powstała na przełomie lat ’80-tych i ’90-tych, tworząc wraz z oczyszczalnią w Chwałkowie tzw. oczyszczalnię tymczasową dla ścieków ZPOW „HORTEX” i ścieków bytowo-gospodarczych pochodzących z terenu miasta. Obecnie główna przepompownia jest po modernizacji. Wydajność przepompowni ścieków wynosi 600 m3/h.
Po modernizacji przepompownia spełnia I stopień oczyszczania mechanicznego ścieków – zamontowano kraty rzadkie o prześwicie 20 mm, prasopłuczkę skratek, mieszadła w komorach czerpalnych.
Na terenie przepompowni działa punkt zlewny ścieków dowożonych z miasta i terenu gminy. Punkt zlewny oddano do użytku pod koniec 1999 roku. Stacja zlewcza automatycznie określa ilość i parametry dowożonych fekaliów, a w razie niezgodności uniemożliwia ich przepływ do dalszego oczyszczania. Przepustowość stacji wynosi od 6 do 8 wozów asenizacyjnych dziennie.   Wstępnie oczyszczone ścieki są tłoczone przez pompy ścieków do rurociągu prowadzącego na oczyszczalnię. Modernizację przepompowni wykonała Hydrobudowa 9 Poznań.

Gminna Oczyszczalnia Ścieków

Oczyszczalnia ścieków w Chwałkowie powstawała w latach 1980 -’90 na potrzeby Zakładu Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego „HORTEX”, w późniejszym czasie zaczęła spełniać także rolę oczyszczalni ścieków komunalnych dla miasta Środa Wielkopolska. Jest to oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna bazująca na osadzie czynnym niskoobciążonym. Średniodobowa ilość ścieków dopływających wynosi około Qdśr=4 000 m3/d.

Modernizacja oczyszczalni ścieków

Głównym powodem modernizacji i rozbudowy Gminnej Oczyszczalni Ścieków w Środzie Wlkp. była zmniejszająca się efektywność procesu oczyszczania ścieków co skutkowało przekroczeniem wartości wskaźników oczyszczania ujętych w pozwoleniu wodno-prawnym, ważnym do końca 1998 roku. Z tytułu przekroczenia wartości wskaźników oczyszczonych ścieków na zakład nałożono tzw. kary kroczące. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. przygotowało w roku 1998 projekt techniczny modernizacji oczyszczalni ścieków.
Plan realizacji modernizacji oczyszczalni zakładał rozpoczęcie prac w roku 2000 i zakończenie w roku 2005. Zmodernizowaną oczyszczalnię oddano do użytku pod koniec 2003 roku.
Projekt modernizacji wykonały Pracownie Badawczo – Projektowe „EKOSYSTEM” Sp. z o.o. z Zielonej Góry.

Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków miała na celu:
zwiększenie przepustowości hydraulicznej oczyszczalni do 5 000 m3/d (z możliwością rozbudowy do wielkości 10 000 m3/d), co jest podyktowane rozbudową sieci kanalizacyjnej na terenie miasta, zwiększonym dopływem ścieków z przemysłu spożywczego oraz spełnieniem norm zawartych w pozwoleniu wodno-prawnym.

Modernizacja oczyszczalni wprowadza system usuwania związków biogennych (azot, fosfor) przez zastosowanie w procesie oczyszczania komory defosfatacji oraz komory osadu czynnego w postaci rowu cyrkulacyjnego z  napowietrzaniem powierzchniowym. Dodatkowo proces jest wspomagany chemicznie przez strącanie fosforu za pomocą koagulantu (PIX). Gospodarka osadowa jest realizowana poprzez pracę zagęszczaczy grawitacyjnych i komorowej prasy filtracyjnej z higienizacją odwadnianego osadu.
Proces technologiczny oczyszczania ścieków jest kontrolowany i sterowany za pomocą programu wizualizacji komputerowej z Centralnej Dyspozytorni.
Modernizację i rozbudowę oczyszczalni wykonał zakład HYDROBUDOWA 9 Poznań. System komputerowej wizualizacji danych wprowadziła firma MERA-MONT z Wrześni.
Odbiór techniczny nastąpił w październiku. Zmodernizowaną Gminną Oczyszczalnię Ścieków oddano w całości do użytku 12 grudnia 2003 roku.

Dopuszczalne wartości wskaźników oczyszczonych ścieków wg Pozwolenia wodno-prawnego dla Gminnej Oczyszczalni Ścieków w Środzie Wlkp.

Wskaźnik zanieczyszczeńDopuszczalna wartość
BZT515 mgO2/l
ChZT125 mgO2/l
Zawiesina ogólna35 mg/l
Fosfor ogólny2 mgP/l
Azot ogólny15 mgN/l

Opis technologii

Proces technologiczny oczyszczania ścieków obrazuje schemat blokowy oczyszczalni ścieków.

Oczyszczanie mechaniczne

Dopływające do oczyszczalni ścieki surowe są wstępnie pozbawione części pływających i wleczonych, ich usuwanie odbywa się w budynku Głównej Przepompowni Ścieków na kratach rzadkich z mechanicznym zgarnianiem skratek o prześwicie 20 mm. Przepłukane i sprasowane skratki są okresowo usuwane i wywożone na składowisko odpadów komunalnych.

Dopływające do oczyszczalni ścieki trafiają do komory rozprężnej gdzie ulegają wymieszaniu i dodatkowemu napowietrzaniu. Następnie ścieki kierowane są do budynku krat gęstych na dwie kraty schodkowe o prześwicie 2 mm lub w przypadku ich awarii na kratę ręczną o prześwicie 50 mm.

Zatrzymane skratki przechodząc przez praskę ulegają odwodnieniu do 70% wilgotności i rurociągiem transportowane są do kontenera.

Z budynku krat gęstych ścieki przepływają przez piaskownik poziomy dwukomorowy.

Usuwana zgarniaczem pulpa piaskowa jest przepompowywana na separator piasku, tam ulega odwodnieniu i przetransportowaniu przenośnikiem ślimakowym do kontenera. Usunięte skratki i piasek wywożone są na składowisko odpadów. Za piaskownikiem następuje pomiar przepływu ścieków.
Wstępnie oczyszczone ścieki przepływają rurociągiem do komory rozprężnej, gdzie ulegają wymieszaniu ze ściekami technologicznymi i sanitarnymi z terenu zakładu.
Oczyszczone mechanicznie ścieki wpływają grawitacyjnie do komory defosfatacji i poddane są biologicznemu oczyszczaniu.

Oczyszczanie biologiczne

Komora Defosfatacji – jest to zbiornik radialny o objętości czynnej V=763 m3 , do którego doprowadzane są ścieki mechanicznie oczyszczone oraz osad recyrkulowany z osadnika wtórnego. W komorze, w warunkach beztlenowych następuje proces „uwalniania” fosforu z komórek bakterii fosforowych.

Z komory defosfatacji ścieki kierowane są przez komorę rozdzielczą do komory napowietrzania. W komorze rozdzielczej, w zależności od potrzeb jest możliwość dodawania koagulantu PIX (sole żelaza) w celu wspomagania procesu usuwania fosforu.

Komora Napowietrzania – to rów cyrkulacyjny o objętości czynnej V=5 000 m3.

W komorze zastosowano powierzchniowy system napowietrzania za pomocą 4 rotorów mamutowych o całkowitej zdolności napowietrzania 300 kg O2/h. Pozwala on na dużą elastyczność prowadzenia procesu nitryfikacji i denitryfikacji dostosowując poszczególne długości stref: tlenowej i beztlenowej w zależności od składu i ilości dopływających ścieków. 
Prowadzenie ciągłej cyrkulacji osadu czynnego za pomocą mieszadeł śmigłowych gwarantuje jego pełne wymieszanie oraz pozwala na dowolne przebiegi czasowe procesów oczyszczania. Ilość dostarczanego tlenu reguluje się głębokością zanurzenia łopatek rotorów mamutowych. Oczyszczane ścieki grawitacyjnie przepływają do osadnika wtórnego.

Osadnik wtórny – to zbiornik radialny o objętości czynnej 2 814 m3, średnicy 32 m. oddziela oczyszczone ścieki z mieszaniny ścieków i osadu czynnego.

Sedymentujący na dnie osad jest za pomocą pomp recyrkulowany do komory osadu czynnego, część osadu jako osad nadmierny zostaje skierowana na zagęszczacze grawitacyjne.

Do tego służy pompownia osadu recyrkulowanego i pompownia osadu nadmiernego.
Części pływające z osadnika wtórnego usuwane są poprzez zgarniacz do koryta zbiorczego skąd rurociągiem tłoczy się je do kanalizacji ścieków technologicznych zawracanych do obiegu.

Oczyszczone ścieki odpływają drogą kanałów do odbiornika – rzeki Moskawy. W sytuacjach awaryjnych, dzięki zamontowaniu na obiektach oczyszczalni wielu zastawek można transportować ścieki bezpośrednio do odbiornika z ominięciem części biologicznej oczyszczalni.

Stopień redukcji zanieczyszczeń

Gospodarka osadowa

Pompowany osad nadmierny trafia na dwa zagęszczacze grawitacyjne o pojemności 450 m3 każdy.

Osad jest pozbawiany wody nadosadowej oraz uśredniany przez mieszadła prętowe. Zagęszczony osad (% sucha masa osadu wynosi średnio 3,1) jest kierowany przez pompę śrubową do zbiornika magazynowania osadu. Przygotowanie osadu na prasę polega na wymieszaniu w odpowiednich ilościach osadu z urabianym na miejscu mleczkiem wapiennym i dodawanym koagulantem (PIX – 40% FeCl3). Celem zabiegu jest przede wszystkim higienizacja i kondycjonowanie osadu, a także usunięcie fosforu z odcieku.

Komorowa prasa filtracyjna stanowi urządzenie w pełni zautomatyzowane, mogące pracować zarówno w trybie automatycznym jak i ręcznym.

Parametry komorowej prasy filtracyjnej:

– liczba komór 60 (1,5 x 1,5 m.),
– powierzchnia filtracji 240 m2,
– pojemność prasy 3,6 m3.
W ciągu dnia (I, II, III zmiana) odwadnia się około 250 m3 ustabilizowanych na zagęszczaczach ścieków. Rezultatem pracy komorowej prasy filtracyjnej jest odwodniony osad – placek filtracyjny zawierający do 30 % suchej masy osadu, który jest wywożony na zakładowe składowisko osadu tzw. magazyn osadu odwodnionego. Odciek z prasy wraz z odciekiem ze składowiska i zagęszczaczy spływa grawitacyjnie do pompowni lokalnej skąd jest zawracany do obiegu.

Charakterystyka osadu ściekowego

Przeprowadzone badania osadu wykazały śladowe ilości w osadzie metali ciężkich oraz brak bakterii z rodzaju Salmonella i jaj pasożytniczych. Osad jako nawóz zawiera szereg cennych składników: substancje organiczne (próchniczne) poprawiające jakość gleb, składniki odżywcze – azot, fosfor. Odczyn osadu (pH) oddziałuje pozytywnie na gleby zakwaszone. Osad spełnia wymogi osadów przeznaczonych do rolniczego wykorzystania.

Charakterystyka osadu

Poniżej przedstawiamy dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach, wprowadzonych do urządzeń kanalizacyjnych, stanowiących własność Przedsiębiorstwa.

Obecnie Spółka zarządza wiejskimi zbiorczymi oczyszczalniami ścieków na terenie wsi:

  • Bieganowo
  • Brodowo A
  • Brodowo B
  • Brzeziny
  • Chocicza
  • Chudzice
  • Czarne Piątkowo
  • Dębiczek
  • Januszewo
  • Koszuty
  • Koszuty Huby
  • Nadziejewo
  • Olszewo
  • Pierzchno
  • Połażejewo
  • Romanowo
  • Ruszkowo
  • Słupia Wielka
  • Starkówiec Piątkowski
  • Starkówiec Piątkowski + Czarne Piątkowo
  • Strzeszki + Pętkowo Stacja
  • Szlachcin
  • Tadeuszewo
  • Topola
  • Winna Góra
  • Zdziechowice
  • Zielniki
  • Żabikowo